Ασυζητητί τιμή στους ήρωες της ΕΜΑΚ, αλλά σ’ αυτήν τη φωτογραφία δεν είναι ένας από αυτούς.
Χριστίνα Γαλανοπούλου
Ας δούμε λίγο ποιος έφτιαξε αυτή την εικόνα που μπέρδεψε τόσους πολλούς και έγινε αιτία ακόμα και για πολιτική αντιπαράθεση.
Τελικά, ήταν fake η σπαρακτική φωτογραφία με τον διασώστη της ΕΜΑΚ στα συντρίμμια του σεισμού στο Καχραμάνμαρας;
Εντελώς.
— Κρίμα. Και ήταν πολύ συγκινητική.
Αλήθεια είναι αυτό, και γι’ αυτό μπερδεύτηκε και πολύς κόσμος. Ωστόσο, η πρόθεση ήταν καλή.
— Τι εννοούμε με αυτό;
Εννοούμε ότι ο άνθρωπος που την έφτιαξε είχε απολύτως καλές προθέσεις και σίγουρα δεν πίστευε ότι θα συμβάλει σε μία τόσο εκτεταμένη διαδικτυακή παρεξήγηση.
— Και τελικά τι ακριβώς ήταν αυτή η φωτογραφία; Σκίτσο; Προϊόν ΑΙ; Ή επεξεργασμένη εικόνα από video game;
Ακούστηκαν όλα τα παραπάνω, αλλά ο δημιουργός της εικόνας από την πρώτη στιγμή είχε εξηγήσει ότι επρόκειτο για προϊόν επεξεργασίας και όχι για ντοκουμέντο. Ο λόγος για τον υποστράτηγο εν αποστρατεία Παναγιώτη Κοτρίδη, ο οποίος στο Twitter είχε γράψει χαρακτηριστικά: «Για να τιμήσω τους συναδέλφους που δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για τη διάσωση των πληγέντων από τους σεισμούς της Τουρκία έφτιαξα αυτή τη φωτογραφία».
Ναι, αλλά δεν είναι κάπως υπεύθυνος για όλο αυτό το χάος;
Όχι, βέβαια. Η εικόνα έφερε την υπογραφή του και όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο ίδιος εξήγησε τους λόγους που του ενέπνευσαν αυτή τη δημιουργία.
— Ωραία, κι αφού υπήρξε διευκρίνιση, γιατί πολλοί χρήστες του διαδικτύου και των social media εξακολουθούν να αναπαράγουν τόσο την εικόνα όσο και το ψέμα της;
Ακριβώς γιατί το ψέμα ταξιδεύει πιο γρήγορα –ειδικά στο internet– και λίγοι δεν υποκύπτουν στη δύναμη της (όποιας) εικόνας, ενώ ακόμα λιγότεροι επιλέγουν να αναζητήσουν την πηγή ή έστω στοιχεία που θα αποδεικνύουν αδιάψευστα την πιστότητά της.
Στην περίπτωση της συγκεκριμένης φωτογραφίας θα ήταν εύκολο να αναζητηθεί η πηγή μόνο με μια μικρή έρευνα στο Twitter. Άλλωστε γράφτηκαν τόσα πολλά που από tweet σε tweet θα έφτανε κανείς και στην αρχική ανάρτηση. Επίσης, εκτός από την άγνοια και το γνήσιο αίσθημα αλληλεγγύης πολλών ανθρώπων που αγνοούν τους «αστερίσκους» του διαδικτύου, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που «ανέβασαν» τη φωτογραφία έχοντας κάποια σκοπιμότητα.
Εδώ, είχαμε απλώς να κάνουμε με μία συγκινητική πλην κατασκευασμένη εικόνα. Τα πράγματα δυσκολεύουν, κάποτε παίρνουν και επικίνδυνη τροπή, όταν τον γύρο διαδικτύου και social media κάνουν σοβαρές πληροφορίες ή ειδήσεις που αφορούν το δημόσιο συμφέρον. Κυρίως γι’ αυτό μπαίνουμε στη διαδικασία της διασταύρωσης των όσων διαβάζουμε και γινόμαστε λίγο πιο καχύποπτοι, όταν πρόκειται να τα μοιραστούμε μέσα από τους προσωπικούς μας λογαριασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
— Παράξενο δεν είναι, όμως; Τόσες αληθινές και ακόμα πιο δυνατές φωτογραφίες υπάρχουν από αυτή την τραγωδία, γιατί κολλήσαμε σ’ αυτήν τη συγκεκριμένη;
Για πολλούς λόγους. Κυρίως για τον συμβολισμό της, που πέρα από ανθρώπινος είναι και πολιτικός, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Γι’ αυτό και ανάμεσα σε όσους μπερδεύτηκαν, υπήρξαν και αρκετοί πολιτικοί που είτε ανάρτησαν τη φωτογραφία (και μετά την κατέβασαν) είτε μπήκαν στον πειρασμό να προχωρήσουν σε κάποιο σχόλιο ή έστω αρκέστηκαν σε ένα like.
Και πώς κατασκευάζεται μία τέτοια εικόνα;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε Photoshop και σίγουρα Midjourney (εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης).
— Και γιατί λέμε «σίγουρα»;
Γιατί στην αρχική εκδοχή της φωτογραφίας, ο διασώστης της ΕΜΑΚ έχει... 6 δάχτυλα στο χέρι που φαίνεται να αγκαλιάζει το παιδάκι και κάπως περισσότερους τένοντες. Αυτό είναι ένα πρόβλημα των εργαλείων ΑΙ που συνήθως δυσκολεύονται να αναπαραστήσουν ορισμένα μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως τα χέρια. Έτσι πολύ συχνά γυναίκες, άνδρες ή παιδιά που δημιουργούνται από τέτοια εργαλεία έχουν περισσότερα δάχτυλα, κάποτε και με κάπως ανατριχιαστικό, για τα ανθρώπινα δεδομένα, σχήμα.
— Οπότε είναι εύκολο να μπερδευτούμε;
Απλώς δεν είναι δύσκολο. Η χλεύη αφορά κυρίως τα πολιτικά πρόσωπα που θα έπρεπε να προστατευθούν από τα επιτελεία συνεργατών τους, αλλά και πάλι, το να παριστάνουμε τους έξυπνους και να κάνουμε μικροπολιτικές φασαρίες επίσης δεν είναι δύσκολο. Σε κάθε περίπτωση και επειδή πλέον έχουμε εμπειρία από fake news και deep fake καταστάσεις, καλού κακού, κάνουμε ένα μικρό fact check πριν αναρτήσουμε κάτι (είδηση ή φωτογραφία) για το οποίο δεν είμαστε σίγουροι.
— Πώς (και γιατί να) το κάνουμε αυτό;
Εδώ ισχύει περίπου ό,τι ισχύει και για την προστασία μας από τα fake news. Πριν μπούμε στη διαδικασία –εξοργισμένοι, συγκινημένοι ή ενθουσιασμένοι– να αναρτήσουμε κάτι στους λογαριασμούς μας στα social media, αφιερώνουμε 2-3 λεπτά στο να σιγουρευτούμε από πού προέρχεται αυτό που μας εξόργισε / συγκίνησε / ενθουσίασε. Υπάρχει αρχική πηγή; Υπογράφει κάποιος το κείμενο ή τη φωτογραφία; Επιβεβαιώνεται από άλλες αξιόπιστες πηγές; Μας ξενίζει κάτι σ’ αυτό που διαβάζουμε ή βλέπουμε; Ας πούμε, στην περίπτωση που μας απασχολεί αυτές τις μέρες, ένα σημείο από το οποίο θα μπορούσαμε να πιαστούμε (εκτός από τα 6 δάχτυλα και τους περιττούς τένοντες), θα ήταν η τουρκική σημαία στο μανίκι της μπλούζας του παιδιού.
Ακόμα κι αν δεν ξέρουμε πώς μοιάζει το κράνος ενός διασώστη, αν έχει πάνω την ελληνική σημαία και πάει λέγοντας, η λογική λέει ότι ένα μωρό που μόλις σώθηκε από τα χαλάσματα δεν μπορεί να φοράει πιτζαμάκι με την τουρκική σημαία επάνω. Από τέτοια πράγματα πιανόμαστε, για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις.
Τώρα το «γιατί» θα πρέπει να το κάνουμε αυτό αφορά κυρίως την προστασία μας (αλλά και την προστασία των άλλων) από την παραπληροφόρηση και τις συνέπειές της. Εδώ, είχαμε απλώς να κάνουμε με μία συγκινητική πλην κατασκευασμένη εικόνα. Τα πράγματα δυσκολεύουν, κάποτε παίρνουν και επικίνδυνη τροπή, όταν τον γύρο διαδικτύου και social media κάνουν σοβαρές πληροφορίες ή ειδήσεις που αφορούν το δημόσιο συμφέρον. Κυρίως γι’ αυτό μπαίνουμε στη διαδικασία της διασταύρωσης των όσων διαβάζουμε και γινόμαστε λίγο πιο καχύποπτοι, όταν πρόκειται να τα μοιραστούμε μέσα από τους προσωπικούς μας λογαριασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
— Κάτι άλλο;
Ναι. Πέρα από ευχαριστίες, συγκινητικές εικόνες και λόγια αγάπης για τους διασώστες της ΕΜΑΚ που σώζουν τη ζωή κυριολεκτικά από το στόμα του θανάτου στην Τουρκία, ας βρισκόταν και ένας τρόπος –πιο απτός, πιο έμπρακτος, πιο αληθινός– να τους τιμήσουμε. Ωραία θα ‘ταν.
loading...
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.